-
1 ἐξ-αιρέω
ἐξ-αιρέω (s. αἱρέω, ἐξῃρήσατο Ar. Th. 760, ἐξαιρήσωνται Aristid.), herausnehmen; – 1) Etwas von seinem Orte wegnehmen, aus Etwas herausnehmen, λέβητος ἔξελε Pind. Ol. 1, 26; Ggstz ἐντιϑέναι Plat. Crat. 414 d, wie ἐπεμβάλλειν 399 a; öfter γράμματα, z. B. τὸ δέλτα τοῠ ὀνόματος 413 e; οὓς ἐγὼ ἔκ τε τοῦ λέγειν καὶ τοῦ γράφειν ἐξαιρῶ Theaet. 162 d; ὁ φοίνιξ, ὅϑεν ἐξαιρεϑείη ὁ ἐγκέφαλος Xen. An. 2, 5, 21; οἴακας ἐξῃροῦμεν νεώς Eur. I. T. 1357; ἐξελοῦσ' ὡς καρδίαν ἀλεκτόρων Aesch. Eum. 861; von der Herausnahme der Eingeweide des Opferthieres, κοιλίην, νηδύν, Her. 2, 40. 87; τὰ ἱερὰ ἐξῃρημένα Xen. An. 2, 1, 9. – Med., sich, für sich Etwas herausnehmen; φαρέτρης ἐξείλετο πικρὸν ὀϊστόν Il. 8, 323; οἰωνοί, οἷσί τε τέκνα ἀγρόται ἐξείλοντο, denen Landleute die Jungen ausnahmen, Od. 16, 218; τὰ μεγάλα ἱστία, die Segel einziehen, Xen. Hell. 1, 1, 13; – τὰ φορτία, die Schiffsladung aus dem Schiffe herausnehmen u. ans Land schaffen, ausladen, τὰ ἀγώγιμα Xen. An. 5, 1, 16, Thuc. 8, 90; Dem. 56, 10 ἐξαιρεῖται τὸν σῖτον ἐν τῇ Ῥόδῳ καὶ ἐκεῖ ἀποδίδοται; ib. 3 u. 35, 13; Lycurg. 18 u. öfter. Auch das pass. so, κέραμος ἐξαιρεόμενος ἐν Αἰγύπτῳ, der dort ausgeladen, nach Aegypten eingeführt wird, Her. 3, 6. – 2) übh. wegnehmen, entfernen, beseitigen, auch von Gemüthsaffecten; εὖ πατρὸς ἐξεῖλον φόβον Eur. Phoen. 991; ἐξέλοιμεν ἀλλήλων τὴν ἀπιστίαν, das Mißtrauen entfernen, Xen. An. 2, 5, 21; ὀρϑῶς ἂν ἐξαιροῖμεν τοὺς ϑρήνους τῶν ὀνομαστῶν ἀνδρῶν, wie τοὺς ὀδυρμούς, die Klagen um die Männer aufheben, Plat. Rep. III, 387 ce; τὴν ἄγνοιαν Legg. VI, 771 c; ἐνόντα ἔρωτα Conv. 186 d; τὰς δόξας Soph. 230 d; ἁμαρτίας ἐξῃρημένης Charm. 171 e; φόβους πολιτῶν Isocr. 2, 23; λόγοις τὰς διαφοράς 12, 165. – Auch im med., ἐξελέσϑαι ὑμῶν τὴν διαβολήν Plat. Apol. 19 a, τέρψιν βίου Eur. Alc. 347; νεῖκος πατρός, aufheben, Med. 904, ὁ ϑεὸς ἐξαιρούμενος τὸν νοῠν τούτων Plat. Ion 534 c, wie τοῠ μὲν φρένας ἐξέλετο Ζεύς, den Verstand nehmen, Hes. Sc. 89, Il. 17, 470 u. öfter, auch Γλαύκῳ φρένας ἐξέλετο Ζεύς, 6, 234; mit dem Nebenbegriffe des gewaltsamen Entreißens, ἐξελέσϑαι τινὰ ϑυμόν 15, 480. 17, 678; in tmesi, ἐκ ϑυμὸν ἑλέσϑαι 11, 381; ἐκ δέος εἵλετο γυίων Od. 6, 140; τί τινος, Il. 19, 137. 24, 754 Od. 11, 201. So, rauben, Aesch. Suppl. 924; μὴ 'ξέλῃ τὰ φίλτατα Soph. Bl. 1199; βίᾳ γυναῖκα τήνδε σ' ἐξαιρήσεται Eur. Alc. 79, dgl. I. A. 972; Ar. Par 316. 443. Aehnlich ἐξελέσϑαι τοῦ πολέμου Pol. 1, 11, 11; ἐκ τῶν κινδύνων Dem. 18, 90, im Psephisma, den Gefahren entreißen; οὔτε γὰρ τὸ γνῶναι καὶ δοκιμάσαι τὸ βέλτιστον ἐξελέσϑαι δύναιτ' ἂν ὑμῶν οὐδὲ εἷς, das kann euch Keiner entreißen, Dem. 24, 37; βίας τοὐς ἀδικουμένους Plut. Rom. 6. – Auch im pass., ἐξαιρε ϑέντες τὸν Δημοκήδεα, denen Demokedes entrissen worden, Her. 3, 137; vgl. Thuc. 6, 24 τὸ ἐπιϑυμοῠν τοῠ πλοῦ οὐκ ἐξῃρέϑησαν, die Lust wurde ihnen nicht genommen, wie ἐξαιρεϑέντας ἀδικίαν ὑπὸ τοῦ διδασκάλου, denen vom Lehrer die Ungerechtigkeit benommen, die davon befreit sind, Plat. Gorg. 519 d. – Bes. merke man – a) ἐξαιρεῖσϑαί τινα εἰς ἐλευϑερίαν, in libertatem vindicsre, Lys. 23, 9 Dem. 10, 14 u. öfter bei den Rednern, womit Her. 3, 137 zu vergleichen, ἄνδρα δραπέτην γενόμενον ἐξαιρέεσϑε; ä. Pol. 1, 36, 5. – b) eine Ausnahme machen mit Etwas, ausnehmen, bei Seite setzen; μητέρας ἐξελόντες, mit Ausnahme der Mütter, Her. 3, 150; Σιμμίαν ἐξαιρῶ λόγου, den S. nehme ich aus, Plat. Phaedr. 242 b, vgl. Rep. VI, 492 e; ὅταν ἑαυτὸν ἀεὶ ἀναίτιον ἐξαιρῇ Legg. V, 726 b; Sp; ἐξελόντες τὰς ἀντιμοιρίας, von der Erbschaft bei Seite legen, Dem. 36, 8; ἐξειλόμεϑα τὴν οἰκίαν εἰς ἔκτισιν προικός 40, 56; τὸ μέσον τούτων ἐξεῖλες, du hast es übergangen, 23, 36. – c) mit Gewalt austreiben, τοὺς κατοικημένους Her. 5, 16; austilgen, vernichten, sowohl mit dem Namen der Einwohner, Her. oft, als τὴν πόλιν, von Grund aus zerstören, 1, 103. 8, 111 u. oft; auch στρουϑούς, σφῆκας, 1, 159; Xen. Hell. 4, 2, 12. So Eur. πόλεις Tr. 892; τοὺς Ἡρα-κλείους παῖδας Herc. Fur. 39; ϑῆρας χϑονός Hipp. 18; φϑίνοντα Λαΐου ϑέσφατ' ἐξαιροῠσιν ἤδη, VLL. ἀφανίζουσιν, die Orakel zu Schanden machen, Soph. O. R. 908; οἰκίας καὶ πόλεις κατ' ἄκρας ἐξαιρεῖν Plat. Legg. X, 909 b; πόλιν ἐξελεῖν, erobern, Thuc. 4, 69; Xen. Hell. 2, 2, 19; τὰ χωρία Dem. 33, 115; D. Hal. 8, 86 u. a. Sp. – 3) aus einer Anzahl herausnehmen, auswählen, auslesen, ἥν οἱ Ἀχαιοὶ ἔξελον Il. 11, 627, die sie für ihn auswählten, ihm bestimmten, wie κούρην, ἣν ἄρα μοι γέρας ἔξελον 16, 56; im med., für sich auswählen, 9, 129; ταύτας ἐξείλεϑ' αὑτῷ κτῆμα καὶ ϑεοῖς κριτόν Soph. Tr. 244; δῶρον O. C. 546; ἐπειδὰν ϑεοῖσιν ἀκροϑίνι' ἐξέλῃς Eur. Rhes. 470; τέμενος βασιλεῖ Her. 4, 161; γέρεα 2, 168; κλήρους τοῖς ϑεοῖς ἱερούς Thuc. 3, 50; Xen. Cyr. 4, 5, 51. 7, 5, 35 u. öfter; ἱερὰ καὶ ἀγορὰν ἐξῃρῆσϑαι ϑεῶν Plat. Legg. VIII, 848 d; auch εἰς τὸν κόσμον, Alc. I, 123 c; – ἐξαραιρημένος, geweiht, Her. 1, 148.
-
2 ἐξαιρέω
Aἐξελῶ D.H.7.56
, etc.: [tense] aor. 2 ἐξεῖλον, [dialect] Ep.and Lyr.ἔξελον Il.16.56
, Pi.O.1.26; inf. ἐξελεῖν:—[voice] Med., [tense] fut.ἐξαιρήσομαι A.Supp. 924
; laterἐξελοῦμαι Alciphr. 1.9
: [tense] aor. 2 ἐξειλόμην, rarely 1ἐξῃρησάμην Ar.Th. 761
(perh. interpol.):—[voice] Pass., [tense] pf. -ῄρημαι, [dialect] Ion.- αραίρημαι Hdt.
:—take out,ἔνθεν.. ἔξελε πέπλους Il.24.229
; ἐπείνιν καθαροῦ λέβητος ἔξελε Κλωθώ Pi.l.c.;τὸ δέλτα τοῦ ὀνόματος Pl.Cra. 413e
; simply, take out, τὴν κοιλίην, τὴν νηδύν, Hdt.2.40 (tm.), 87;πρὶν ἀνταράξας πῖαρ ἐξεῖλεν γάλα Sol.36.21
:—[voice] Pass., , cf. Pericl. ap. Arist.Rh. 1365a33.2 [voice] Med., take out for oneself, φαρέτρης ἐξείλετο πικρὸν ὀϊστόν from his quiver, Il.8.323; ἐξελέσθαι τὰ μεγάλα ἱστία their large sails, X.HG1.1.13; ἐ. τὰ φορτία discharge their cargoes, Hdt.4.196;τὰ ἀγώγιμα X.An.5.1.16
;τὸν σῖτον ἐς [τὴν στοὰν] ἐξαιρεῖσθαι Th.8.90
: abs., Syngr. ap. D.35.13, etc.:—[voice] Pass., to be discharged, of a cargo, Hdt.3.6, D.34.8.II take from a common stock, reserve,κούρην, ἣν ἄρα μοι γέρας ἔξελον υἷες Ἀχαιῶν Il.16.56
;Ἀλκινόῳ δ' αὐτὴν γέρας ἔξελον Od.7.10
, cf. Il.11.627;βασιλέϊ τεμένεα ἐξελὼν καὶ ἱερωσύνας Hdt.4.161
;Νίσῳ ἐ. χθόνα S.Fr.24.5
;θεοῖσιν ἀκροθίνια E.Rh. 470
;κλήρους τοῖς θεοῖς Th.3.50
:—[voice] Med., choose for oneself, carry off as booty,τὴν ἐκ Αυρνησσοῦ ἐξείλετο Il.2.690
, cf.9.130; choose,μενοεικέα Od.14.232
;μίαν ἕκαστος σιτοποιὸν ἐ. Hdt.3.150
, cf. X.An.2.5.20; ; δῶρον.. πόλεος ἐξελέσθαι to have accepted as a gift, Id.OC 541 (lyr.):—[voice] Pass., to be given as a special honour, τινί to one, Th.3.114; ἐξαραιρημένος Ποσειδέωνι dedicated to him, Hdt.1.148;γέρεα.. σφι ἦν τάδε ἐξαραιρημένα Id.2.168
; ἐ. αὐτοῖς set apart for them, Pl.Criti. 117c;τὰ τεμένη τὰ ἐξῃρημένα IG12.45.10
; of funds, to be set apart, ear-marked, SIG577.64 (Milet., iii/ii B. C.); but τοῦ ἀργυρίου τοῦ ἐκ τοῦ λιθοτομείου ἐξαιρουμένου moneys received from.., IG22.47.2 take out of a number, except,μητέρας ἐξελόντες Hdt.3.150
;Σιμμίαν ἐξαιρῶ λόγου Pl.Phdr. 242b
, cf. X.Mem.1.4.15.III remove people from their country, Hdt.2.30;τοὺς ἐν τῇ λίμνῃ κατοικημένους Id.5.16
; στρουθούς (sc. ἐκ τοῦ νηοῦ) Id.1.159: generally, remove,τὸν λίθον Id.2.125
;ἐκ τοῦ λυχνούχου τὸν λύχνον Alex.102
;πατρὸς φόβον E.Ph. 991
, cf. Isoc.2.23; ὀδυρμούς, ἄγνοιαν, ἔρωτα, Pl.R. 387d, Lg. 771e, Smp. 186d;ἀλλήλων τὴν ἀπιστίαν X.An.2.5.4
:—[voice] Med., ; ὑμῶν ἐ. τὴν διαβολὴν.. ταύτην remove this prejudice from your minds, Pl.Ap. 19a, cf. 24a.2 get rid of,[ὗν] ἐκ τῆς χώρας Hdt.1.36
;θῆρας χθονός E.Hipp.18
; make away with, παῖδας, θῆρα, Id.HF39, 154;Ἀθηναίους X.HG2.2.19
.b destroy,πόλιν Hdt.1.103
, al., cf. Th.3.113, 4.69, D.18.30;χωρία Id.23.115
; , cf. 278;φρούριον D.H.8.86
.3 [voice] Med., ψυχήν, θυμόν, φρένας ἐξελέσθαι, either c. acc. pers., bereave a person of life, etc., asμιν ἐξείλετο θυμόν Il.15.460
, 17.678 (so in Trag., E.Alc. 69, IA 972): or c. gen. pers., asμευ φρένας ἐξέλετο Ζεύς Il.19.137
, cf. Hes.Sc.89;σεῦ ψυχὴν χαλκῷ Il.24.754
;μου τέρψιν ἐξείλου βίου E.Alc. 347
, etc.: rarely, c. dat. pers.,Γλαύκῳ φρένας ἐξέλετο Ζεύς Il.6.234
; [οἰωνοῖς] τέκνα Od.16.218
: in tmesi,ἐκ δέος εἵλετο γυίων 6.140
;ἐκ θυμὸν ἕλοιο 20.62
, cf.Il.11.381:—[voice] Med., take away from one,τὰ φίλτατα S.El. 1208
:—[voice] Pass., ἐξαιρεθέντες τὸν Δημοκήδεα having had him taken out of their hands, Hdt.3.137; , cf. Pl.Grg. 519d, etc.4 [voice] Pass., to be removed from, i.e. transcend,τοῦ τῶν ὄντων πλήθους Procl. in Prm.p.546
S.; ἑνάδες ἐξῃρημέναι transcendent, ib.p.547 S., cf. Dam.Pr.7; τὸ μᾶλλον -μένον μᾶλλον καὶ χωρεῖ διὰ τῶν ἄλλων ib. 325. Adv. ἐξῃρημένως transcendently, ib. 270; ultimately, opp. προσεχῶς, Phlp.in de An.270.14.IV [voice] Med., set free, deliver, , Ar. Pax 316; ἐκ τῶν κινδύνων τινά Decr. ap. D.18.90;ἐκ τῆς ἀνάγκης PPetr.3p.74
;ἐκ τῶν θλίψεων Act.Ap.7.10
; ἐξαιρεῖσθαι εἰς ἐλευθερίαν claim as a freeman, Lys.23.9, D.8.42, 10.14.Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > ἐξαιρέω
Перевод: со всех языков на все языки
со всех языков на все языки- Со всех языков на:
- Все языки
- Со всех языков на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий